Tyle się mówi o błonniku pokarmowym, że jest taki ważny w diecie człowieka i trzeba go spożywać. Ale co to właściwie jest i czemu służy?
Błonnik pokarmowy (włóknik) to najprościej mówiąc ogół substancji nie trawionych przez organizm ludzki, mających za zadanie formować i przesuwać treść pokarmową, „wymiatać” resztki pokarmowe, także te zalegające w zakamarkach jelit. Składa się z substancji rozpuszczalnych lub nierozpuszczalnych w wodzie o charakterze wielocukrów – gum, pektyn, celuloz, chemiceluloz oraz lignin i kutyn – nie będących wielocukrami. Wszystkie te substancje są pochodzenia roślinnego, z czego wynika, że organizmy zwierzęce błonnika nie wytwarzają. W błonnik bogate są produkty z pełnego przemiału ziarna, tj. ciemne mąki, razowe i pieczywo, grube kasze, pełnoziarnisty ryż i makarony. Dobrym źródłem są też orzechy i pestki, warzywa (szczególnie strączkowe) oraz owoce (głównie suszone) i drobnopestkowe, tj. maliny, truskawki, kiwi, jerzyny, gruszki itp. Soki owocowe i warzywne, szczególnie przecierowe dostarczają także błonnika oraz dodatkowo wody.
Ile błonnika powinno się spożywać w ciągu dnia? Zaleca się 20-40g/ dzień, co oznacza, że dostarczanie organizmowi wymienionych wyżej produktów i surowców roślinnych jest konieczne codziennie i to w dość dużej ilości! Dieta bogata przykładowo w produkty z białej mąki (pulchne bułeczki), tłuste mięso i wędliny oraz słodycze może zapewnić zaparcie nawet osobom, które nigdy wcześniej nie miały z tym problemu. Jeśli chodzi o mąkę, zawsze lepsza jest ta z wyższą wartością typu, przykładowo razowa typ 2000 ma znacznie więcej popiołu (cząstek okrywy nasiennej) niż pszenna 500, czyli jest bogatsza w substancje mineralne i błonnik. Zawartość popiołu można też ocenić po wyglądzie mąki, kierując się zasadą – im ciemniejsza, tym jego więcej. Ja dodaję trochę mąki razowej do ciasta na pierogi czy naleśniki, nie zmienia to ich walorów smakowych, ale odżywczych – jak najbardziej tak.
Błonnik pokarmowy jest bardzo ważny w zapobieganiu zaparciom, z którymi boryka się większa część naszego społeczeństwa i co gorsze – nic z nimi nie robi. A to bardzo źle, bo nieleczone są powodem znacznie gorszych chorób, m.in. nowotworów jelita grubego, jednym z najbardziej śmiertelnych rodzajów raka. Dzięki błonnikowi kał wiąże w jelitach więcej wody, dzięki czemu jest łatwiej wydalany na zewnątrz. Spożycie błonnika przeciwdziała też innym rodzajom nowotworów, bo powoduje on oddawanie toksyn i innych szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu. Ze spożyciem błonnika nie należy też przesadzać, bo zbyt duża jego podaż z jednoczesnym niewielkim spożyciem wody spowoduje odwrotny skutek – nie mogąc wchłonąć odpowiedniej ilości wody kał stanie się zbyt twardy i niemożliwy do wydalenia. Bezpieczniej jest spożywać 5 porcji warzyw i owoców oraz pełnoziarniste produkty, zamiast łykać błonnik w tabletkach czy proszku.
Błonnik powoduje także zmniejszenie wchłaniania niektórych składników mineralnych np. wapnia, magnezu, żelaza czy cynku poprzez wiązanie ich w nierozpuszczalne kompleksy, toteż nigdy nie jemy pokarmów wysokobłonnikowych zaraz po lub przed łykaniem preparatów witaminow – mineralnych. Osoby stosujące dietę bogatoresztkową (wysokobłonnikową) powinny mieć na uwadze, że nadmierne spożycie włóknika może doprowadzić je do spowodowania niedoborów tych pierwiastków w organiźmie. Nadmiar błonnikapowodować może także wzdęcia, biegunki oraz bóle brzucha, bo działa on drażniąco i pobudzająco na ściany jelit. Osoby mające wrażliwy układ pokarmowy powinny więc spożywać produkty wysokobłonnikowe ostrożnie. Przeważnie jednak spożywamy go zbyt mało, więc ostrzeżeń o nadmiarowym spożywaniu nie bierz tak dosłownie.
Z zaparciami wiąże się temat otyłości. Wiążac wodę błonnik wypełnia żołądek, przez co łatwiej jest się najeść i dłużej pozostać sytym. Pamiętaj, jeśli masz gdzieniegdzie kilka centymetrów za dużo, nie pozbędziesz się ich jedząc wysokoprzetworzone, a tym samym ubogie w błonnik produkty. Osoby otyłe, mające problemy z wypróżnianiem, mają często wypryski na twarzy i ciele, bo wspomniane wcześniej toksyny nie mając ujścia, powodują powstawanie pryszczy.
Błonnik bierze udział w normalizowaniu poziomu cholesterolu, ciśnienia oraz glukozy we krwi, stąd wskazanie do spożywania go w odpowiedniej ilości w leczeniu miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz cukrzycy. Ma także działanie prebiotyczne, ponieważ pomaga przeżyć dobroczynnym bakteriom kwasu mlekowego w jelitach.
Wniosek wypływający wprost z treści tego artykułu jest jeden – jeśli chcesz cieszyć się zdrowiem oraz szczupłym ciałem, spożywaj produkty bogate w błonnik pokarmowy. Nie musisz przeglądać w tym celu tabel w internecie czy książkach, ukazujących zawartość błonnika w poszczególnych produktach spożywczych i liczyć, ile gramów juz dostarczyłaś organizmowi, po co tracić na to czas. Wystarczy, że Twoja dieta obfitować będzie w produkty wymienione na początku tego artykułu i będziesz pić około 2 litry płynów dziennie.
Błonnik zrobi resztę za Ciebie.